Oczekuje się, że przedłużające się konflikty społeczne w Birmie, napięcia na spornym Morzu Południowochińskim i obawy o gromadzenie broni w regionie zdominują agendę, gdy najważniejsi dyplomaci Azji Południowo-Wschodniej spotkają się na rozmowach w tym tygodniu w Indonezji
Armia pogrążyła kraj w śmiertelnym chaosie
Roczna inwazja Rosji na Ukrainę i rywalizacja USA-Chiny będą również w centrum uwagi, gdy sekretarz stanu USA Antony Blinken, rosyjski minister spraw zagranicznych Siergiej Ławrow i chiński minister spraw zagranicznych Qin Gang wezmą udział jako partnerzy dialogu ministrów spraw zagranicznych Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo-Wschodniej w stolicy Indonezji Dżakarcie.
Korea Północna nie powiedziała jeszcze, czy jej minister spraw zagranicznych, Choe Son Hui, weźmie udział w Forum Regionalnym ASEAN, corocznym regionalnym spotkaniu dotyczącym bezpieczeństwa.
Nie jest również jasne, kto z kluczowych postaci w najbardziej nierozwiązywalnych konfliktach na świecie spotka się na marginesie spotkań ministerialnych grupy.
Najważniejsi dyplomaci ASEAN, do którego należą Brunei, Kambodża, Indonezja, Laos, Malezja, Myanmar, Filipiny, Singapur, Tajlandia i Wietnam, spotkają się we wtorek i środę, zanim ich azjatyccy i zachodni odpowiednicy dołączą do nich w dyskusjach w czwartek i piątek.
Założony w 1967 r., często nieporęczny kolektyw demokracji, autokracji i monarchii od dziesięcioleci trzyma się razem dzięki podstawowym zasadom nieingerencji w sprawy wewnętrzne drugiej strony i podejmowaniu decyzji w oparciu o konsensus. Podejście to uniemożliwiło jednak blokowi 10 państw szybkie radzenie sobie z kryzysami wykraczającymi poza granice.
Zasady ASEAN zostały przetestowane, odkąd armia Birmy przejęła władzę od wybranego rządu Aung San Suu Kyi w lutym 2021 roku i pogrążyła kraj w śmiertelnym chaosie. Stało się to jednym z najpoważniejszych kryzysów ASEAN od czasu jego powstania.
Ponad 3750 cywilów, w tym działacze prodemokratyczni, zostało zabitych przez siły bezpieczeństwa, a prawie 24 000 aresztowanych od czasu przejęcia władzy przez wojsko, według Stowarzyszenia Pomocy Więźniom Politycznym, grupy zajmującej się prawami, która prowadzi statystyki takich aresztowań i ofiar.
Wojskowy rząd Birmy w dużej mierze zignorował pięciopunktowy plan szefów państw ASEAN, który obejmuje natychmiastowe zakończenie przemocy i dialog między wszystkimi stronami sporu. Skłoniło to regionalną grupę do podjęcia bezprecedensowego kroku karnego poprzez zakazanie przywódcom wojskowym Myanmaru udziału w spotkaniach na najwyższym szczeblu, w tym w spotkaniach ministerialnych, których gospodarzem będzie Indonezja.
Od czasu objęcia rotacyjnego przewodnictwa w ASEAN w tym roku, Indonezja zainicjowała około 110 spotkań z różnymi grupami w Birmie i zapewniła pomoc humanitarną w celu budowania zaufania, powiedziała indonezyjska minister spraw zagranicznych Retno Marsudi, dodając, że utrzymująca się przemoc zaszkodzi wysiłkom na rzecz przywrócenia rozdartego konfliktem kraju do normalności w ramach ASEAN.
„ASEAN jest nadal bardzo zaniepokojony coraz częstszym stosowaniem przemocy w Birmie, co doprowadziło do ofiar wśród ludności cywilnej i zniszczenia obiektów użyteczności publicznej” – powiedziała Retno na piątkowej konferencji prasowej. „To musi się natychmiast skończyć”.
Dwa miesiące temu konwój pomocowy z przedstawicielami ambasady Indonezji i Singapuru w ramach misji ASEAN mającej na celu zapewnienie pomocy przesiedleńcom znalazł się pod ostrzałem nieznanych napastników w zasadzce drogowej we wschodnim stanie Shan w Myanmarze. Zespół ochrony odpowiedział ogniem, a pojazd ochrony został uszkodzony, ale nikt w konwoju nie został ranny, podała państwowa telewizja MRTV.
ASEAN znalazło się pod międzynarodową presją, by skutecznie zająć się kryzysem w Birmie. Jednak członkowie ASEAN wydają się być podzieleni co do tego, jak postępować, przy czym niektórzy zalecają złagodzenie działań karnych mających na celu odizolowanie generałów Birmy i zaproszenie jego najwyższego dyplomaty i urzędników z powrotem na głośne spotkania na szczycie.
Retno podkreślił, że grupa będzie nadal koncentrować się na egzekwowaniu pięciopunktowego planu przywódców ASEAN.
Projekt komunikatu po spotkaniu, który ma zostać wydany przez ministrów spraw zagranicznych ASEAN, pozostał pusty w kwestii Myanmaru, odzwierciedlając trudności w osiągnięciu porozumienia w tej sprawie. Ich obawy dotyczące innych spornych kwestii, takich jak spory na Morzu Południowochińskim, zostały już uwzględnione w projekcie, którego kopię uzyskała agencja The Associated Press.
Nieuznawanie rządu wojskowego Birmy przez ASEAN oraz kraje azjatyckie i zachodnie spowodowało problemy.
W przyszłym roku Birma ma przejąć rolę koordynatora współpracy ASEAN z Unią Europejską. Jednak Unia Europejska, która nałożyła sankcje na rząd wojskowy, sprzeciwiła się takiej roli Birmy. Dwóch dyplomatów z Azji Południowo-Wschodniej powiedziało agencji AP pod warunkiem zachowania anonimowości, ponieważ nie są upoważnieni do publicznego omawiania tej kwestii.
Jeśli chodzi o konflikty na Morzu Południowochińskim, ministrowie spraw zagranicznych ASEAN mają ponowić wezwanie do powściągliwości „w prowadzeniu działań, które mogłyby skomplikować lub eskalować spory oraz wpłynąć na pokój i stabilność”, zgodnie z projektem komunikatu, powtarzając język używany w poprzednich oświadczeniach, które nie wymieniają Chin.
Brunei, Malezja, Filipiny i Wietnam są od dziesięcioleci uwikłane w długotrwałe konflikty terytorialne z Chinami i Tajwanem. ASEAN i Chiny negocjują pakt o nieagresji, który ma na celu zapobieżenie eskalacji sporów, ale rozmowy od lat są opóźniane.
Sporne wody stały się delikatnym frontem w rywalizacji między Chinami a Stanami Zjednoczonymi.
Waszyngton zakwestionował ekspansywne roszczenia terytorialne Pekinu i regularnie rozmieszcza okręty wojenne i myśliwce w ramach tego, co nazywa wolnością żeglugi i patrolami lotniczymi, które rozwścieczyły Chiny.
Inne kraje zachodnie i europejskie wysłały okręty wojenne na sporadyczne patrole na ruchliwej drodze wodnej, przez którą przepływa większość światowego handlu, z podobnym apelem o niezakłócony handel i mobilność.
Coraz bardziej agresywne działania Chin skłoniły inne kraje do wzmocnienia obrony terytorialnej.
„Wyraziliśmy zaniepokojenie rosnącym wyścigiem zbrojeń i projekcją siły morskiej w regionie, co może prowadzić do błędnych kalkulacji, zwiększonych napięć i może zagrozić regionalnemu pokojowi, bezpieczeństwu i stabilności” – stwierdzili ministrowie spraw zagranicznych ASEAN bez doprecyzowania w projekcie komunikatu, którego brzmienie jest nadal przedmiotem negocjacji i może ulec zmianie.
„Aby zapewnić bardziej stabilną i przewidywalną sferę morską w regionie, podkreśliliśmy znaczenie wzmocnienia zarządzania morskiego” – powiedzieli.
Źródło: AP
