W dniu 12 lutego 2025 roku Rzecznik Praw Obywatelskich podjął interwencję w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej dotyczącą specustawy przeliczeniowej. Ustawa ma zagwarantować około 200 tysiącom emerytów prawo do wyrównania w wysokości 64 tysięcy złotych oraz podwyższenia bieżących świadczeń emerytalnych o 1200 złotych.
Kluczowym problemem jest wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 roku, który do tej pory nie został opublikowany w Dzienniku Ustaw. Konsekwencją tego jest niejednolite orzekanie przez sądy w sprawach emerytów. Dotyczy to osób, które przeszły na wcześniejszą emeryturę przed 6 czerwca 2012 roku na podstawie określonych przepisów, a następnie złożyły wniosek o emeryturę powszechną.
Zgodnie z wyrokiem TK, emeryci ci nie powinni mieć pomniejszanej wysokości emerytury powszechnej.Oznacza to, że podstawa obliczenia ich świadczenia nie powinna być pomniejszana o sumę wcześniej pobranych emerytur.
Mimo że wyrok TK jest korzystny dla emerytów, ZUS odmawia jego stosowania z powodu braku oficjalnej publikacji. Rzecznik Praw Obywatelskich interweniuje, powołując się między innymi na opinię Komisji Weneckiej, aby doprowadzić do uchwalenia specustawy przeliczeniowej, która ostatecznie rozwiąże problem emerytów.W związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 roku, osoby zainteresowane ponownym ustaleniem wysokości emerytury napotykają na poważne przeszkody administracyjne. Zakład Ubezpieczeń społecznych zajmuje jednoznaczne stanowisko w tej sprawie.
ZUS informuje, że wszelkie wnioski o wznowienie postępowania emerytalnego zostaną rozpatrzone negatywnie. Powodem jest brak publikacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego w Dzienniku Ustaw. Organ rentowy wyda decyzję o odmowie wznowienia postępowania, wskazując na brak podstawy prawnej. Świadczeniobiorcy przysługuje prawo odwołania do sądu powszechnego.
Rzecznik Praw Obywatelskich interweniował w tej sprawie,zwracając się do Prezesa Rady ministrów o wyjaśnienie przyczyn wstrzymania publikacji wyroku.Rada Ministrów podjęła uchwałę, w której kwestionuje legitymację Trybunału Konstytucyjnego i uznaje, że publikacja jego orzeczeń mogłaby pogłębić kryzys praworządności.Komisja Wenecka w swojej opinii z 7 grudnia 2024 roku jednoznacznie stwierdziła, że orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego muszą być publikowane, niezależnie od wątpliwości dotyczących składu sędziowskiego. Zdaniem komisji, weryfikacja mocy prawnej orzeczeń przez rząd stanowiłoby rażące naruszenie niezależności sądownictwa.
Sytuacja pozostaje więc nierozstrzygnięta, a osoby zainteresowane ponownym przeliczeniem emerytury muszą czekać na dalszy rozwój wydarzeń.W następstwie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 roku, emeryci objęci zakresem tego orzeczenia podjęli aktywne działania. Składali wnioski do ZUS o wznowienie postępowania i ponowne przeliczenie emerytury, jednak napotykali na opór ze strony urzędu.
Sądy powszechne prezentowały zróżnicowane podejście do tych spraw. Niektóre orzeczenia były korzystne dla emerytów, jak wyroki sądów w Szczecinie, bielsku-białej czy Kielcach. Inne natomiast oddalały roszczenia emerytów.
Szczególnie zaskakujący był fakt, że nawet w ramach tego samego sądu i wydziału mogły zapaść różne rozstrzygnięcia. Mecenas Konrad Giedrój wskazywał na kuriozalną sytuację, gdzie identyczne sprawy kończyły się odmiennymi wyrokami, w zależności od składu orzekającego.
Przełomem w tej sytuacji ma być specustawa przygotowywana przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Minister Maciej Berek potwierdził prace nad projektem ustawy, która zagwarantuje emerytom prawo do świadczeń zgodnych ze standardem konstytucyjnym.
Projekt ustawy przewiduje, że około 200 tysięcy emerytów będzie mogło skorzystać z ponownego przeliczenia świadczeń. Oznacza to potencjalne wyrównanie nawet do 64 tysięcy złotych oraz podwyżkę emerytury o blisko 1200 złotych.Rzecznik Praw Obywatelskich nadal monitoruje sprawę, interweniując bezpośrednio w Ministerstwie, aby przyspieszyć prace nad specustawą przeliczeniową.Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) podjął interwencję w sprawie specustawy przeliczeniowej, kierując pismo do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.celem wystąpienia jest uzyskanie informacji dotyczących kluczowych aspektów projektu.
RPO zwrócił się z czterema konkretnymi pytaniami: o aktualny etap prac nad specustawą, odpowiedzialny departament ministerstwa, podstawowe założenia projektu oraz przewidywany termin publikacji i rozpoczęcia konsultacji. Obecnie projekt nie został jeszcze opublikowany, a ministerstwo nie ujawniło szczegółów dotyczących jego treści.
Według szacunków zakładu Ubezpieczeń Społecznych, sprawa ma istotne znaczenie dla emerytów, którzy przed 1 stycznia 2013 roku mieli prawo do emerytury wcześniejszej. Przeciętna miesięczna podwyżka świadczeń dla tej grupy osób wynosi 1 191 złotych, natomiast średnia kwota wyrównania to 64 075 złotych.
podstawę prawną stanowią: wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 roku, ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu ubezpieczeń Społecznych oraz Kodeks postępowania administracyjnego.
